Tổng Thống Phi Luật Tân, Rodrigo Duterte từ ngày lên nhậm chức, đã làm cho cả thế giới điên đầu vì đường lối và chủ trương…… không giống ai của ông. Đối nội, thì tuyên bố cho dân chúng được tự tay tiêu diệt những phần tử có liên quan tới ma tuý, mà không cần phải thông qua hệ thống pháp lý. Đối ngoại, thì xua đuổi đồng minh thân cận và lâu đời nhất là Hoa Kỳ, một đồng minh giàu mạnh và thịnh vượng, mà nhiều quốc gia trên thế giới ao ước được tiếp cận. Ông đã dùng những lời lẽ khiếm nhã, xúc phạm tới nhiều vị nguyên thủ quốc gia, Tổng thư ký liên hiệp quốc, Đức Giáo Hoàng, Ủy ban Liên Hiệp Âu châu, và ngay cả TT Obama.
Mới lên nhậm chức, ông thẳng thừng yêu cầu quân đội Mỹ rút ra khỏi những căn cứ quân sự tại Mindanao, và tuyên bố cuộc tập trân chung giữa quân đội Mỹ-Phi vào đầu tháng 10, sẽ là lần tập trận cuối cùng. Ông cũng dửng dưng trước phán quyết “Phi thắng kiện TQ ở biển Đông”, của Toà án trọng tài quốc tế La Haye, và tuyên bố sẽ đàm phán song phương với TQ, về những tranh chấp trên biển đông. Ông cũng đề cập tới việc sẽ tiến hành giao hảo, và mua võ khí của Nga và Trung Quốc, thay vi mua của Hoa Kỳ như trước đây.
Thái độ này, lúc đầu, đã bị nhiều người nhận xét là có tính cách hung hăng nhất thời, đe dọa để tạo áp lưc cho Hoa Kỳ, chuẩn bị cho các cuộc liên hệ mới. Không ai tin là Phi có thể dời bỏ Hoa Kỳ, khi hệ thống quân sự của Phi đều được trang bị bằng vũ khí Hoa Kỳ, và huấn luyện bởi các chuyên viên Hoa Kỳ. Tuy nhiên ngày đầu tháng 10/2016, quốc Hội Phi họp, và tuyên bố là quân đội Phi có thể tồn tại, dù không có viện trợ của Mỹ, và ngày 10/10 ,Mỹ đã cho nhiều máy bay vận chuyển tới căn cứ Mindanao để di chuyển nhiều thiết bị, máy móc về nước.
Rodrigo Duterte sinh ngày 3/28/1945, là vị Tổng Thống thứ 16 của Phi Luật Tân. Ông đắc cử Tổng Thống, vượt trên ứng cử viên kế tiếp, người đã được đương kim TT Aquino ủng hộ, 6.6 triệu phiếu. Ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức, ông tuyên bố sẽ mạnh tay bài trừ ma túy, một tệ nạn vô cùng trầm trọng tại Phi luật Tân. Ông hô hào người dân Phi, nếu họ biết bất cứ ai buôn bán, tàng trữ ma tuý, hoặc nghiện ngập, hút sách, thì có quyền giết chết, mà không bị chính quyền làm khó dễ. Nhân viên thân cận của ông, cũng công bố là ông đã có trong tay, danh sách của 13 thị trưởng đỡ đầu cho các mạng lưới buôn bán ma tuý trong nước. Chỉ trong vòng hơn 3 tháng trời, số nguời bị giết vì liên hệ với ma tuý đã lên tới trên 3,600 người, một nửa số người này, đã không đi qua hệ thống tư pháp. Quyết định áp dụng luật…rừng xanh này, đã làm …toát mồ hôi một số người liên hệ với ma tuý, khiến họ đã tự động mang ma tuý ra đầu thú, sẵn sàng chỉ điểm, hoặc cộng tác với cơ quan công quyền. Tuy nhiên, luật này đã bị Hoa Kỳ và hội đồng Liên Hiệp Quốc lên án, vì lý do không tôn trong nhân quyền, và tạo cơ hội cho việc trả thù cá nhân. TT Obama tuyên bố sẽ nói chuyện với TT Rodrigo Duterte khi gặp ông tạị hội nghị Asian tại Lào.
Ông Duterte đã nổi giận khi nghe đưọc chuyện này, ông tuyên bố: Phi Luật Tân là một nước có chủ quyền, và ông là người lãnh đạo được dân bầu lên, ông không muốn “thằng chó đẻ” đó dậy dỗ ông về nhân quyền. Ông khẳng định rằng, nếu ông Obama còn nêu chuyện đó ra, thì ông sẽ không ngần ngại, lập lại mấy chữ đó một lần nữa. Ông cũng đã không nể nang, dùng những lời lẽ sỗ sàng, thô lỗ, để trả lời những ai đưa ra ý kiến về chính sách của ông, dù người đó ở bất cứ địa vị nào trên quốc tế.
Trước thái độ hung hăng…con bọ xít, và lời lẽ… thiếu ngoại giao, thoát ra từ cửa miệng của một đương kim Tổng Thống, thế giới đã phải kinh ngạc, và nhiều người vội vã kết án ông là người thiếu tư cách, vô học, xuất thân từ…chợ Cầu Muối.
Tuy nhiên không phải như vậy! Ông Rodrigo Duterte đã tốt nghiệp cử nhân môn “Khoa học chính trị” năm 1968, tốt nghiệp Luật khoa năm 1972, đã từng hành nghề Luật sư, và sau đó làm Biện lý tại thành phố Davao, thuộc đảo Mindanao. Sau đó, ông trở thành Phó Thị Trưởng, rồi Thị Trưởng thành phố Davao năm 1986. Ông phục vụ Davao trong trong chức vụ thị trưởng trong 7 nhiệm kỳ không liên tiếp, tổng cộng là 22 năm.
Khi ông tiếp quản Davao, thì nơi đây là một thành phố bất ổn, đầy hỗn loạn, tôi ác đứng hàng đầu, và nạn hãm hiếp xếp hàng thứ haitrên toàn thể 15 thành phố lớn của Phi Luật tân. Ông nhận thấy, đa số các tôi ác đều xuất phát từ tệ nạn ma tuý, mà nhiều khi, những người đỡ đầu các băng đảng ma tuý lại là những viên chức cao cấp của chính quyền. Ông áp dụng chính sách bài trừ ma tuý mạnh tay, và có một lần, trong cuộc họp báo, ông đã thú nhận, chính tay ông đã đẩy một tên trùm ma tuý từ trực thăng xuống đất. Đồng thời với đàn áp, năm 2003, ông đã dùng ngân qũy thành phố thành lập nhiều trung tâm cai nghiện, hoạt động 24 giờ mỗi ngày. Ông khuyến khích cai nghiện bằng cách hứa hẹn sẽ cấp phát $2,000 pesos mỗi tháng cho những ai tự nguyện tới trung tâm cai nghiện, và dứt bỏ được thuốc.
Sau 22 năm dưới sự điều hành của thị trưởng Rodrigo Duterte, thành phố Davao ngày nay đã đổi khác, tỷ lệ tội ác và hãm hiếp đã giảm thiểu. Davao đã lãnh được nhiều giải thưởng của chính phủ. Hiện nay, Sara Duterte, con gái ông đã đăc cử vào chức vụ thị trưởng Davao, và con trai ông, Paolo Duterte được bầu vào chức vụ Phó thi trưỏng.
Tuy bị nhiều phê phán về những quyết định liều lĩnh, cách phát ngôn“kém ngoại giao”, cuộc thăm dò đầu tháng 10/2016, ông vẫn đưọc 73 phần trăm dân Phi tín nhiệm.
Nhiều thập niên qua, Hoa Kỳ đã từng là đồng minh thân cận nhất của Phi. Mỹ đã đặt nhiều căn cứ quân sư tại Phi, cũng như viện trợ rộng rãi cho chính phủ quân sự và dân sự Phi. Nhiều người dân Phi đã không ngần ngại công khai ước mong Phi Luật Tân được trở thành một tiểu bang của Hoa Kỳ. Tình hữu nghị Mỹ-Phi đã vững vàng và bền chặt qua nhiều nhiệm kỳ Tổng Thống, cho tới khi ông Dodrigo Duterte nhậm chức.
Tại sao ông Rodrigo Duterte lại trở mặt với Mỹ, và muốn bắt tay với những quốc gia đã từng là kẻ thù của Phi là TQ và Nga ? Chắc rằng 22 năm hoạtđộng trong chính trường, và gặt hái được lòng tín nhiệm của ngừơi dân Phi, ông không ngờ nghệch gì, mà quay lựng lại một đồng minh vững vàng, giàu có, và tiến bộ, để liên kết với những kẻ đã từng là đối đầu! Có phải vì ông đã nhìn ra được bản chất thiếu chung thủy, đổi trắng thay đen, vắt chanh bỏ vỏ của người bạn đồng minh Hoa Kỳ ? Có phải vì ông đã thấy được tấm gưong trước mắt, là số phận bi thảm của những đồng minh Hoa Kỳ, khi xưa như VNCH, và hiện nay như Ukraine? Có phải là ông muốn tách ra khỏi ảnh hửơng của Mỹ, mà Phi đã bị ràng buộc quá lâu ? Hoặc là ông đã nhìn ra những hứa hẹn tươi sáng trong việc liên minh với Nga và TQ ?
Khi lèo lái con thuyền quốc gia, thì trách nhiệm và mục tiêu của người lái, là dùng trăm phương ngàn kế để đưa được con thuyền tới bến hạnh phúc, ấm no, tự do, dân chủ. Nếu ông Rodrigo Duterte làm được những chuyện này, thì tác phong kiểu…chợ Cầu Muối, hay những lời lẽ thô lỗ, ông phát biểu, chỉ là những thứ lẻ tẻ, không đáng kể ….
Cho dù như thế nào, dám nói, dám làm, cũng là hành động của người có đảm lược, có bản lãnh! Ông Rodrigo Duterte nặng lòng với đất nước Phi, và được sự tín nhiệm của người dân Phi, là những điểm son cho ông. Tuy nhiên, chính trị là một chủ đề phức tạp, biến thái khôn lường, hiểm nguy luôn rình rập. Ông Rodrigo Duterte sẽ thành công hay thất bại? Chỉ có thời gìan mới trả lời được!
Hoàng Thế Hiển
10/16