Xuân Hương nữ sĩ sinh ra trong giai đoạn cuối Lê đầu Nguyễn, cùng thời với các danh sĩ Nguyễn Du, Phạm Đình Hổ, Phạm Thái, Phạm Quý Thích... Nhiều con cháu họ Hồ đã cất công sưu tra, cho rằng gốc gác của nữ sĩ là từ Nghệ An, nhưng cũng không ai dám chắc. Chỉ có một thuyết nói chung chung và phổ thông hơn cả, là cô sinh ra trong một gia đình tôn quý, nhưng cha mất sớm, rồi mẹ đi tái giá, gả nữ sĩ làm vợ lẽ cho người ta. Có thuyết khác lại nói Xuân Hương mồ côi mẹ, có cha là một cụ đồ nổi tiếng, đã dắt cô đi dạy học nơi này nơi kia. Thậm chí, có người còn đặt câu hỏi, liệu có thật có một nhân vật Hồ Xuân Hương là tác giả của những bài thơ Nôm đặc biệt, hay chỉ là thơ dân gian của nhiều người gộp lại; bởi thư tịch sớm nhất viết về nữ sĩ, cũng chỉ mới xuất hiện năm 1916 mà thôi.