Duyệt lại hết tất cả các dữ kiện như vậy, thì không thể nào chấp nhận cái luận cứ “Chiến tranh là nhân tố chủ yếu chi phối khuôn mặt của xã hội Việt Nam trong suốt trường kỳ lịch sử”. Nghĩ cho đàng hoàng tử tế thì phải thấy rằng khuôn mặt của xã hội Việt Nam là gồm hai thành phần. Thành phần thứ nhất là những người “nín thở qua sông” để tồn tại, ở miền Bắc thì từ 1954 và ở miền Nam thì từ 1975 đến nay. Không có sưu tầm thống kê để rõ con số những người này nhưng chắc chắn không ít. Thành phần thứ hai là những “nhân dân”nòng cốt của chế độ, như dân Nghệ Tĩnh và “những con người mới xã hội chủ nghĩa” ngoài Nghệ Tĩnh đào tạo bởi những lãnh đạo được xưng tụng là“đỉnh cao chế độ loài người”, theo lời bác Hồ dậy dỗ, để mà tin tưởng chính mình cũng là ưu việt.